Palapala kākau

Anter

• Nā ʻano hua palapala
• Nā laʻana o ka ʻōlelo palapala

A hua palapala he ʻano hana a waha paha i hana ʻia i mea e hoʻonani ʻia ai ka nani, nā mele a me nā ʻano pāʻani ma luna o ka ʻike a me ka pahuhopu o ka manaʻo.

Hāʻawi nā ʻatikala moʻokalaleo i ke ʻano kumumanaʻo a manuahi hoʻi o kahi mea noʻonoʻo, hoʻokolohua a i ʻole contemplative o ka mea maoli, me ka pahuhopu e hoʻoulu i nā manaʻo i ka mea heluhelu.

ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻo kekahi o nā hiʻohiʻona nui o nā huaʻōlelo moʻokalaleo, a me nā ʻano hana noʻeau ʻē aʻe, ʻaʻohe ona hanana a i ʻole kahi pahuhopu kikoʻī. I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, ʻaʻohe ona hoʻohana kūpono a ʻo ia ka ʻokoʻa nui mai nā huaʻōlelo ʻole palapala.

I Helene kahiko, i manaʻo ʻia i ka moe moʻokalaleo o ke Komohana, ʻo ka ulia pōpilikia (ka mea mua o nā hale keaka o kēia wā) he mea nui ia i ka naʻau a me ke ʻano civic o ke kamaʻāina, no ka mea ua hoʻoili ʻia nā waiwai politika, hoʻomana a me nā loina e pono ai. I ka manawa like, ʻo ka epic (precursor o ka moʻolelo i kēia manawa) ke ala o ka lawe ʻana i nā kaʻao hoʻokumu nui o ka lāhui Hellenic, e like me nā mea i loaʻa i loko ʻO ka Iliad a ʻO kaOdyssey.

I kēia manawa, manaʻo ʻia nā ʻatikala moʻokalaleo he ʻāpana o ka leʻaleʻa, hana leʻaleʻa a me nā hana hoʻomaʻamaʻa i hāʻawi ʻia i kā lākou ʻike kanaka ākea, i hōʻike ʻia e like me nā kuhikuhi a me nā winks i nā hanana mōʻaukala, nā moʻolelo kaulana, nā hōʻailona a me nā archetypes o ka moʻomeheu, a me ka hoʻololi ʻana i nā ʻike maoli a i hoʻonani ʻia hoʻi ma o nā kaʻao.

E nānā pū:

• Nā ʻano moʻokalaleo
• Nā kūmau moʻokalaleo

Nā ʻano hua palapala

I kēia manawa, hoʻokaʻawale ʻia nā huaʻōlelo moʻokalaleo e like me kā lākou hoʻohana kikoʻī i ka ʻōlelo, i kahi o nā kauoha i kapa ʻia nā ʻano moʻokalaleo. Eia nā:

• Haʻiʻōlelo. Aia kēia ʻano i ka moʻolelo pōkole, ka puke, ka moʻolelo liʻiliʻi, ka moʻolelo moʻokalaleo a me nā ʻano like ʻole o ka moʻolelo, maoli a kolohe paha, kupanaha a kūpono paha, e hoʻokūkū ana i nā hāmeʻe, ke kumu o ka hana a me ke kiʻi o ka mea haʻi moʻolelo i hoʻopuka i ka mea heluhelu i ka manaʻolana, ka hoʻopilikia a me nā ʻano manaʻo like ʻē aʻe.
• Poetry. ʻO ia ka freest o nā moʻokalaleo moʻokalaleo, ʻoiai ʻaʻole ia i loko o kekahi lula e wehewehe ana i ka mele a ʻaʻole paha, koe wale nō ke kumu o ka hōʻike ʻana i nā manaʻo, nā hiʻohiʻona e kū nei, nā aniani a i ʻole kekahi kekelē o ka haʻiʻōlelo akā i ka ʻole o nā huapalapala i wehewehe ʻia. nā mea haʻi moʻolelo i wehewehe maikaʻi ʻia a i ʻole nā ​​hanana.I ka wā ma mua ua wehewehe ʻia i nā mele a me nā paukū i helu ʻia e ka helu o nā ʻāpana, akā i kēia lā ua manaʻo ʻia e hiki i kahi mele ke loaʻa i kekahi ʻano o nā ʻano a me nā hoʻolālā i hoʻokumu ʻia, e hoʻolohe ana i kāna mele ponoʻī a me ka wehewehe ʻole.
• Kahakaha. ʻO ka kākau Dramatic kahi mea i manaʻo ʻia no ka hale keaka, kahi kiʻi ʻoniʻoni a kīwī paha. ʻO ka maʻamau he mau huapalapala a me nā hoʻonohonoho, i nā hanana i kū i mua o ka mea nānā me ka ʻole o ka mea haʻi moʻolelo.
• Hōʻike. Aia kahi moʻolelo i kahi ʻano noʻonoʻo a wehewehe i kekahi kumuhana, ma o ka hoʻohana ʻana i nā hoʻopaʻapaʻa kumuhana e ʻimi nei e hāʻawi i nā manaʻo i paʻi ʻole ʻia a i ʻole nā ​​manaʻo.

Nā laʻana o ka ʻōlelo palapala

1. "La poesía" na Eugenio Montejo (mele)

Ke hele nei ʻo Poetry i ka honua wale nō,
kākoʻo i kou leo ​​i ka ʻeha o ka honua
a ʻaʻohe mea e nīnau
-ʻaʻohe huaʻōlelo.

Mai kahi mamao mai ia a me ka ʻole o ka manawa, ʻaʻole ia e ao;
Loaʻa iā ia ke kī o ka puka.
Ke komo mau nei e nānā iā mākou.
A laila wehe ʻo ia i kona lima a hāʻawi iā mākou
he pua a he ʻiliʻili paha, kahi mea huna,
akā ikaika loa i kuʻi ka puʻuwai
āwīwī loa. A ala mākou.

1. ʻO Augusto Monterroso's "The World" (micro-story)

ʻAʻole i hana ke Akua i ka honua i kēia manawa; ke noʻonoʻo wale nei ʻo ia iā ia, ma waena o nā moeʻuhane. No laila he hemolele ka honua, akā huikau paha.

1. ʻO Moliére "The Miser" (hana keaka)

VALERIO. Pehea, e Elisa aloha, ʻike ʻoe i ka melankoli ma hope o ka ʻoluʻolu ʻoluʻolu ua lokomaikaʻi ʻoe e hāʻawi iaʻu e pili ana i kou hauʻoli! ʻIke wau iā ʻoe e auwe, auwe, i waena o koʻu hauʻoli. Minamina anei ʻoe, e haʻi mai iaʻu, ua hoʻohauʻoli mai ʻoe iaʻu? A ke mihi nei ʻoe i kēia hoʻohiki, i hiki ai i koʻu kuko ke koi aku iā ʻoe?

ELISA. ʻAʻole, Valerio; ʻAʻole hiki iaʻu ke mihi i nā mea a pau aʻu e hana aku ai nāu. Ua hoʻoneʻe ʻia wau e ia e kahi mana momona loa, a ʻaʻohe oʻu ikaika e makemake ai ʻaʻole e kū nā mea i kēlā ala. Akā e haʻi aku iā ʻoe i ka ʻoiaʻiʻo, ʻo ka hopena maikaʻi ke kumu o ka hopohopo ʻole, a makaʻu nui wau i ke aloha aku iā ʻoe ma mua o kaʻu.

VALERIO. ʻEā! He aha kāu e makaʻu ai, e Elisa, no ka lokomaikaʻi i loaʻa iaʻu?

1. "La trama celeste" na Adolfo Bioy Casares (moʻolelo pōkole, ʻāpana)

I ka nalowale ʻana o Kāpena Ireneo Morris a me Kauka Carlos Alberto Servian, he kauka homeopathic mai Buenos Aires i ka lā 20 o Kēkēmapa. Ua ʻōlelo ʻia aia he poʻe hoʻopunipuni, poʻe paʻakikī a e ʻimi ana kahi komisina; Ua ʻōlelo ʻia nō hoʻi ʻo ka radius liʻiliʻi o ka hana a ka mokulele i hoʻohana ʻia e ka poʻe mahuka i hiki ai ke hōʻoia ʻaʻole lākou i hele mamao loa. I kēlā mau lā ua loaʻa iaʻu kahi kauoha; Loaʻa iā ia: ʻekolu mau puke ma quarto (nā hana piha a ka mea komunista ʻo Luis Augusto Blanqui); ke apo o ke kumukūʻai liʻiliʻi (kahi aquamarine me ka effigy o kahi akua wahine lio ma hope); kekahi mau ʻaoʻao typewritten - The Adventures of Kāpena Morris - pūlima ʻia ʻo C.A. S. E kākau wau i kēlā mau ʻaoʻao. (…)

1. "Lolita" na Vladimir Nabokov (puke, ʻāpana)

ʻO Lolita, kukui o koʻu ola, ahi o kuʻu ʻōpū. Kuʻu lawehala, kuʻu ʻuhane. Lo-li-ta: ke kihi o ke alelo e huakaʻi i ʻekolu mau ʻanuʻu mai ka lihi o ka leʻo e hoʻomaha ai, i ke kolu, ma ka lihi o nā niho. ʻO ia. Li. ʻO Ta. ʻO ia ʻo Lo, ʻo Lo wale nō, i ke kakahiaka, ʻelima kapuaʻi ʻehā i ka wāwae wāwae ʻole. ʻO Lola i ka lole wāwae. ʻO Dolly ia ma ke kula. ʻO Dolores ia i kona wā i kau inoa ai. Akā i koʻu mau lima ʻo Lolita mau ʻo ia. (…)

1. "Paseando mi cigarro" na Gay Talese (puke moʻolelo, puke)

I kēlā me kēia pō ma hope o ka ʻaina awakea hele wau me kaʻu mau ʻīlio ʻelua i Park Avenue no ka holoholo me kaʻu puhipaka. Ua like koʻu kala me kaʻu ʻīlio ʻelua, a ʻumeʻume ʻia hoʻi kaʻu mau ʻīlio e kona ʻala: lele lākou i koʻu mau wāwae ke hoʻomālamalama wau ma mua o ka hoʻomaka ʻana e hele wāwae, me nā ihu ākea a me nā maka kuiki e kau pono ana, me kēlā ʻano momona a lākou e kau ai. i kēlā me kēia manawa ke hāʻawi aku nei wau iā lākou i nā biscuits pet a i ʻole kahi pā o nā kēpau nīnū i koe mai kekahi o kā mākou cocktails. (…)

1. "The Labyrinth of Solitude" na Octavio Paz (essay, ʻāpana)

Iā mākou āpau, i kekahi manawa, ua hōʻike ʻia ko mākou ola iā mākou ma ke ʻano he mea kikoʻī, ʻaʻole hiki ke hoʻolilo ʻia a waiwai hoʻi. ʻAneʻane mau kēia hōʻike i ka ʻōpio. ʻO ka loaʻa ʻana iā mākou iho e hōʻike iā ia iho ma ke ʻano he ʻike iā mākou iho wale nō; ma waena o ka honua a me mākou kahi pā kīnā ʻole ʻole e wehe ʻia: ʻo ko mākou lunamanaʻo. He ʻoiaʻiʻo i ko mākou hānau ʻia ʻana ua ʻike mākou hoʻokahi wale nō; Akā hiki i nā keiki a me nā mākua ke hoʻonui i ko lākou mehameha a hoʻopoina iā lākou iho ma o ka pāʻani a hana paha. Akā, ua ʻōpio ke keiki ʻōpio ma ka wā ʻōpio ma waena o ka wā ʻōpio a me ka ʻōpio, hoʻomaha ʻia no kekahi manawa ma mua o ka waiwai palena ʻole o ka honua. Pīhoihoi ka ʻōpio i ka lilo. (…)

• E hoʻomau me: Nā pule palapala